Alzheimer – charakterystyka choroby

Starzenie się to rodzaj nieuchronnej przypadłości, która z czasem bez wątpienia dotknie każdego. Ściśle związana z podeszłym wiekiem jest lista chorób, na które ryzyko zapadnięcia zwiększa się wprost proporcjonalnie do przyrostu lat. Wśród nich znajduje się choroba Alzheimera – wyjątkowo poważna choroba układu nerwowego.

Alzheimer – co to takiego?

Choroba Alzheimera to postępujące schorzenie neurozwyrodnieniowe. Prowadzi ono do rozwijającego się z czasem upośledzenia oraz zaniku pamięci i funkcji poznawczych. Cechuje się spadkiem ilości neuronów oraz gromadzeniem płytek starczych w mózgu.[1] Na Alzheimera chorują głównie osoby starsze, a więc po 65 roku życia – dlatego przypadłość często wiąże się ze zmniejszeniem sprawności umysłowej spowodowanej podeszłym wiekiem. Warto zaznaczyć, że w większości przypadków Alzheimer to choroba, która rozwija się bardzo powoli, cechując się jednak bardzo poważnymi konsekwencjami dla zdrowia człowieka. W Polsce choruje na nią około 200 tysięcy osób, a w związku ze starzeniem naszego społeczeństwa szacuje się, że do roku 2050 liczba ludzi borykających się z Alzheimerem zbliży się do 600 tysięcy.[2]

Przyczyny choroby

Wśród ludzi starszych to właśnie Alzheimer stanowi najczęstszą przyczynę otępienia. Według danych statystycznych stanowi on aż do 70% wszystkich zaburzeń otępiennych.[3] Przyczyny choroby pozostają częściowo nieznane – istnieje kilka hipotez dotyczących jej patogenezy. Lekarze zgodnie potwierdzają, że u jej genezy w niektórych przypadkach leżą uwarunkowania genetyczne. Zbieranie się beta-amyloidu pod postacią złogów w strukturach mózgu to kolejna ważna przyczyna przypadłości.

Oprócz tego wymienia się czynniki, które zwiększają ryzyko zachorowania na Alzheimera:

• późny wiek
• choroba wśród członków rodziny
• cukrzyca
• przebyte urazy głowy
• zwiększony poziom cholesterolu
• problemy z ciśnieniem, głównie nadciśnieniem tętniczym
• wysokie stężenie homocysteiny w organizmie

Objawy choroby Alzheimera

Początkowe stadium choroby trudno jest zauważyć –  uznaje się, że jej bezobjawowy okres trwać może nawet przez kilkanaście pierwszych lat.[4] Pojawiające się później objawy łatwo jest bagatelizować. Wśród nich wymienić należy problemy ze skupieniem, rozbicie oraz kłopoty z pamięcią.

Do ogólnych objawów, które nasilają się wraz z trwaniem choroby, zaliczyć należy:

• zaburzenia pamięci – najwcześniejszym zaburzeniem otępiennym są właśnie kłopoty z pamięcią, początkowo dotyczące głównie najświeższych wspomnień. Standardowymi przykładami jest tu gubienie przedmiotów codziennego użytku, powtarzające się pytania dotyczące jednego tematu, nieco później – utrata pamięci na temat odleglejszych wydarzeń z życia chorego.
• zaburzenia językowe – rozumiane jako zapominanie słów oraz problem z ich odpowiednim doborem.
• zaburzenia koncentracji – rozkojarzenie i brak umiejętności skupienia swojej uwagi na wykonywanej czynności.
• zaburzenia orientacji – połączone z zaburzeniami pamięci, charakteryzują się stopniową utratą orientacji w terenie przez chorego.
• halucynacje i urojenie – często pojawiające się u chorych przekonanie o zagrożeniu, powiązane z osobami bliskimi – których mogą nie poznawać – lub opiekunem.
• zaburzenia nastroju i depresja – pomimo tego, że najbardziej charakterystyczna dla chorych na Alzheimera jest depresja, istnieje szereg innych kłopotów z nastrojem, powodujących u chorego nie tylko smutek czy apatię, ale także irytację, zdenerwowanie czy euforię. [5]

Warto także wiedzieć, że w przypadku choroby rozróżnia się kilka jej stadium, opisanych według stopnia upośledzenia organizmu. Stopień pierwszy to praktycznie bezobjawowy moment choroby. Drugi etap jej rozwoju wyróżnia problem z przypominaniem pamięci, a kolejny – pogorszenie sprawności zawodowej. W przypadku 4 stopnia wymagana jest pomoc opiekuna w planowaniu złożonych zadań, a w 5 i 6 – w codziennym życiu, a więc w wykonywaniu czynności higienicznych czy ubieraniu. 7 etap choroby to najcięższe stadium, które ogranicza słownik chorego do kilku słów, uniemożliwia chodzenie, siadanie, trzymanie moczu.[6]

Leczenie choroby Alzheimera

Pomimo tego, że chorobę Alzheimera uznaje się za ciężką chorobę nieuleczalną, istnieją sposoby na zahamowanie jej rozwoju – medycyna rozwija się w kierunku pozwalającym na coraz bardziej skuteczne radzenie sobie z tą przypadłością.

Wśród leków stosowanych we wczesnych stadiach rozwoju choroby wyróżnia się leki z grupy inhibitorów acetylocholinoesterazy. W przypadkach bardziej zaawansowanych stosuje się memantynę.[7] Z uwagi na to, że etiologia choroby nie jest do końca jasna, wykorzystuje się różnorodne leki, które pobudzają pracę mózgu, pobudzają do pracy układ immunologiczny, łagodzą poszczególne objawy przypadłości.

[1] A. Zabłocka, Choroba Alzheimera jako przykład schorzenia neurodegeneracyjnego [w:] Postępy Higieny i Medycyny Doświadczalnej, r. 2006, nr 60, s. 209.

[2] Tamże, s. 211.

[3] J. Daniluk, A. Borkowska, Zaburzenia funkcji poznawczych i depresja w chorobie Alzheimera, zagadnienia neurobiologiczne [w:] Psychiatria, r. 2008, tom 5, nr 2, s. 44.

[4] A. Zabłocka, Choroba Alzheimera jako przykład schorzenia neurodegeneracyjnego [w:] Postępy Higieny i Medycyny Doświadczalnej, r. 2006, nr 60, s. 210.

[5] M. Gaweł, A. Potulska-Chromik, Choroby neurodegeneracyjne: choroba Alzheimera i Parkinsona [w:] Postęp Nauk Medycznych, r. 2015,  tom XXVIII, nr 7, s. 469.

[6] Tamże, s. 470.

[7] M. Gaweł, A. Potulska-Chromik, Choroby neurodegeneracyjne: choroba Alzheimera i Parkinsona [w:] Postęp Nauk Medycznych, r. 2015,  tom XXVIII, nr 7, s. 472.