Choroby autoimmunologiczne – kiedy układ immunologiczny staje się naszym wrogiem

Przywykliśmy do tego, że nasz organizm samodzielnie zwalcza większość chorób, na które regularnie zapada każdy człowiek, nawet jeśli dzieje się to w asyście leków. Sytuacja zmienia się jednak diametralnie w przypadku chorób autoimmunologicznych, a więc takich, które z różnorodnych powodów sprawiają, że organizm zaczyna walczyć sam ze sobą.

Czym są choroby autoimmunologiczne

Jeśli uważnie śledzicie naszego bloga, w ciągu ostatnich tygodni mieliście okazję przeczytać kilka artykułów na temat chorób autoimmunologicznych: między innymi nowotworów, cukrzycy typu 1, stwardnienia rozsianego. Tak różnorodne choroby sygnalizują sedno problemu; schorzenia o podłożu autoimmunologicznym to zbiór różnorodnych przypadłości, zawierający w sobie około 70 różnych dolegliwości, najczęściej charakteryzujących się przewlekłą naturą.

Ich cechą wspólną jest zaburzanie działania układu immunologicznego organizmu, co prowadzi do niszczenia przez niego własnych tkanek i komórek. Z uwagi na to schorzenia autoimmunologiczne, chociaż raczej rzadkie (według statystyk cierpi na nie około 3 do 8% ludzi na całym świecie)[1], należy traktować z wyjątkową powagą.

Skąd biorą się choroby autoimmunologiczne

Zaburzenia autoimmunologiczne to, jak wspomnieliśmy wcześniej, szereg różnorodnych chorób, które różnią się od siebie sposobami rozwoju oraz samą genezą. Dlatego trudno jest mówić o powodach chorób immunologicznych, dyskutując o tak różnorodnych przypadłościach. Mimo to, zasadniczo rozgranicza się źródła chorób autoimmunologicznych na uwarunkowane genetycznie, oraz spowodowane czynnikami środowiskowymi.

Uwarunkowania genetyczne dotyczą problemów nawracających w rodzinie, ale także przypadłości dotykających częściej jednej płci. Dobrym przykładem może być choroba Hashimoto albo APS (auto immune polyendocrine syndromes), które zdecydowanie częściej dotykają kobiet, niż mężczyzn.[2]

Równie znaczące pozostają czynniki środowiskowe, które wpływają w wielu przypadkach na powstawanie schorzeń autoimmunologicznych. Należą do nich między innymi stres, nieodpowiednia dieta, ale również przebyte infekcje oraz stosowane leki. Warto w tym miejscu zaznaczyć, że są to wartości bardzo często bagatelizowane w codziennym życiu. Najnowsze badania wykazują, że braki w witaminie D – które wiele osób uważa za niegroźne – przyczyniają się bezpośrednio do osłabienia układu odpornościowego, a przez to do różnorakich infekcji, mogących prowadzić do autoimmunologicznych chorób takich jak cukrzyca typu 1, zapalenie stawów, stwardnienie rozsiane, bielactwo, toczeń rumieniowaty i wiele innych! [3]

Podział chorób autoimmunologicznych

Wiemy już, że schorzenia o autoimmunologicznej naturze powstają z dwóch powodów. Rozróżnia się również dwa typy chorób zmuszających nasz organizm do autoagresji: swoiste i układowe.

Choroby swoiste cechują się tym, że charakterystyczna jest dla nich obecność w krążeniu przeciwciał danego narządu, oraz pojawianie się nacieku zapalnego, który składa się głównie z limfocytów, jak na przykład w Hashimoto. Układowe choroby to takie, w przypadku których autoantygen rozmieszczony jest wielomiejscowo, jak na przykład w przypadku tocznia układowego.[4]

Jak radzić sobie z chorobami autoimmunologicznymi

Z uwagi na różnorodność chorób autoimmunologicznych ciężko jest o dobre rady, które pozwolą lepiej radzić sobie z codziennością w ich obliczu. Dlatego właśnie warto swoją uwagę skupić na lekarzu, który powinien nie tylko naświetlić główne sposoby leczenia w przypadku konkretnego schorzenia, ale również rzucić nieco światła na dodatkowe działania, które można wykonywać, by skuteczniej zwalczać objawy choroby. Mowa tu między innymi o odpowiedniej diecie, w przygotowaniu której pomóc może dietetyk, czy ćwiczeniach przygotowanych przez doświadczonego fizjoterapeutę. Pamiętajcie, że MediStuff zawsze służy pomocą, jeśli zajdzie potrzeba skorzystania z pomocy sprawdzonych rehabilitantów!

Autoagresja organizmu to kwestia przewlekła, dlatego warto wziąć pod uwagę charakterystyczny dla chorób tego rodzaju wpływ na psychikę chorego. Ważne pozostają formy aktywizacji, które pozwalają pacjentowi radzić sobie z chorobą także na płaszczyźnie psychicznej, umożliwiając zmierzenie się z dysfunkcjami oraz nowymi trudnościami, by jak najszybciej doprowadzić do okresu, w którym chory dostosuje się do problemu i przestanie postrzegać go jako przeszkodę w realizowaniu codziennych zadań.[5] Jeśli stan pacjenta nie pozwala natomiast na swobodną lokomocję, specjalistyczne łóżko pomoże w opiece lub w wykonaniu podstawowych czynności takich jak jedzenie (dzięki regulowanemu oparciu) czy poruszaniu się w obrębie łóżka (za sprawą wysięgnika).

[1] D. Szczeblowska, A. Hebzda, S. Wojtuń, Choroby autoimmunizacyjne w praktyce lekarskiej [w:] Pedriatria Medycyna Rodzina, r. 2011, nr. 7 (3), s.  218.

[2] Tamże, s. 220.

[3] K. A. Lisowska, E. Bryl, Rola witaminy D w rozwoju chorób autoimmunologicznych [w:] Postępy Higieny i Medycyny Doświadczalnej, r. 2017, nr. 71, s. 797.

[4] D. Szczeblowska, A. Hebzda, S. Wojtuń, Choroby autoimmunizacyjne w praktyce lekarskiej [w:] Pedriatria Medycyna Rodzina, r. 2011, nr. 7 (3), s.  219.

[5] K. Markocka-Mączka, K. Grabowski, R. Taboła, Choroby przewlekłe – problem XXI wieku [w:] Dobrostan a edukacja, s. 181.