Depresja starcza – charakterystyka i sposoby leczenia

Wraz z wiekiem wzrasta ryzyko zachorowania na wiele złożonych przypadłości, z którym spora część dotyka bezpośrednio kwestii sprawności umysłowej. W tym kontekście o wiele za mało mówi się o depresji starczej, która według badań stanowi chorobę niezwykle częstą. Czym charakteryzuje się  depresja dotykająca seniorów, jakie cechy posiada i jak skutecznie z nią walczyć?

Depresja – co to takiego

Depresja to, stosując uproszczoną definicję terminu, poważne zaburzenie nastroju, dla którego charakterystyczne są apatia, smutek, przygnębienie, poczucie pustki i braku kontroli nad własnym życiem. Ludzie dotknięci depresją postrzegają rzeczywistość niezwykle krytycznie, często pozbawieni są możliwości odczuwania przyjemności z wcześniej cieszących ich czynności, charakteryzują się także zaburzeniami w postrzeganiu samych siebie. Unikają wcześniej podejmowanych interakcji społecznych, stronią od znajomych, nierzadko niechętnie pielęgnując znajomości.^[1]

Depresja u osób starszych

W przypadku seniorów depresja stanowi jedną z najczęstszych chorób wywołujących zaburzenia psychiczne. Szacuje się, że dotyka ona około 15-20% ludzi w podeszłym wieku, co oznacza, że nawet co piąty człowiek powyżej 65 roku życia może borykać się z depresją!^[2]

Proces powstawania zaburzeń depresyjnych u osób starszych jest różnorodny – składać mogą się na niego czynniki społeczne oraz ekonomiczne, tj. utrata bliskich, brak pieniędzy, utrata poczucia przynależności, brak aktywności zawodowej, osamotnienie czy brak wsparcia. W powstawaniu zaburzeń depresyjnych wyróżniają się także przyczyny biologiczne, do których należą między innymi choroby oraz inne przypadłości związane bezpośrednio z procesem starzenia sią.

Dużym zagrożeniem dla chorych jest fakt, że depresja u osób w podeszłym wieku występuje często wspólnie z przewlekłymi chorobami somatycznymi, które wpływają na pogorszenie depresji, oraz odwrotnie, na które wpływa sama depresja, często będąc ich przyczyną – lub objawem. Wśród tego typu przypadłości wyróżnić można między innymi chorobę Parkinsona czy Alzheimera, AIDS, chorobę wieńcową, choroby nowotworowe i inne,

Wśród biologicznych przyczyn powstawania depresji na szczególne wyróżnienie zasługuje także depresja naczyniowa, która powstaje w skutek udarów naczyniowych, wykształcając się głównie u osób starszych do 2 lat od przebycia udaru.^[3]

Do biologicznych przyczyn powstawania depresji zalicza się również farmakoterapię – niektóre leki mogą wpływać na powstawanie depresji, lub stymulować jej szybszy rozwój.

Diagnozowanie depresji

Dużym problemem, z którym musi mierzyć się współczesna diagnostyka depresji, jest wysoki procent tych, u których pozostaje ona nierozpoznana. Według statystyk może dotyczyć to nawet 40% przypadków depresji u osób powyżej 65 lat.

Przyczyny takiego stanu rzeczy są różne – po pierwsze, depresja to spektrum, a sama choroba charakteryzuje się nie tylko różnymi stopniami natężenia, ale również i różnymi objawami, co skutkuje tym, że u chorych przejawia się na sposoby różne w zależności od konkretnego przypadku. Po drugie, chorobę często bagatelizuje się, jej objawy przypisując w charakterystykę procesu starzenia się. Wreszcie po trzecie, chorzy często sami próbują ukryć swój stan, czy to z powodów tabuizowania tematyki zdrowia psychicznego, czy niechęci zaakceptowania przypadłości postrzeganych przez nich samych jako wyraz słabości.

Należy również podkreślić, że sposoby diagnozowania w przypadku depresji starczej należy dostosować do chorego, który z uwagi na swój podeszły wiek może być częściowo niesprawny, a przez to niekomunikatywny.

Leczenie depresji starczej

Leczenie depresji starczej odbywa się w sposób nie odbiegający od leczenia standardowej depresji; w jego trakcie zwraca się szczególną uwagę na wiek chorego i dostosowuje metody do jego indywidualnych potrzeb.

W przypadku lekkiej depresji pomóc może terapia, oraz rozwiązanie przyczyn jej powstania (na przykład zapewnienie osobie starszej oparcia i bliskości), jednak w cięższych stanach depresyjnych konieczna może okazać się farmakoterapia przy użyciu antydepresantów.

Należy pamiętać, że najważniejsze w przypadku depresji seniora jest rozpoznanie choroby – dzięki temu można szybko przystąpić do leczenia, które gwarantuje poprawę nastroju oraz powrót do zdrowia. By móc ocenić, czy osoba nam bliska może cierpieć na depresję, należy szczególną uwagę zwracać na objawy przytoczone we wcześniejszej części tekstu.

^[1] C. Hammen, Depresja, r. 2006, s. 13-15.

^[2] M. A. Humańska, K. Kędziora-Kornatowska, Współzależność pomiędzy nasileniem stanów depresyjnych a poczuciem jakości życia u osób starszych [w:] Psychogeriatria Polska, r. 2006, nr. 6, s. 15.

^[3] E. Dobrzyńska, J. Rymaszewska, A. Kiejna, Depresje u osób w wieku podeszłym [w:] Psychogeriatria Polska, r. 2007, nr. 4, s. 52.