Endoproteza – kiedy zastępować staw i jak rehabilitować go po operacji?

Problemy ze stawami to kłopot, który dotyka wielu ludzi, szczególnie w podeszłym wieku. Dawniej ich rozwiązanie było możliwe tylko przy pomocy mniej lub bardziej skutecznej farmakoterapii, jednak od jakiegoś czasu istnieje możliwość zastąpienia własnego, niedomagającego stawu sztucznym. Kiedy warto zdecydować się na ten krok i w jaki sposób skutecznie powrócić do formy po samym zabiegu?

W jakiej sytuacji zakłada się endoprotezę?

Endoproteza to – w dużym skrócie – sztuczne zastępstwo chorego lub uszkodzonego naturalnego stawu. Niegdyś endoprotezy wykonywano z cementu kostnego, współcześnie jednak odchodzi się od tego materiału na rzecz nowocześniejszych, lżejszych i bardziej wytrzymałych surowców.

Najczęściej stosowanym rodzajem endoprotezy jest bez wątpienia endoproteza stawu biodrowego – istnieje wiele powodów, które mogą spowodować konieczność jej implementacji. Do najważniejszych należą:

• nowotwory w okolicach stawu biodrowego lub kości udowej
• zwyrodnienia stawów
• wyjątkowo poważne złamania i inne urazy
• reumatoidalne zapalenie stawów
• pojawiający się ból biodra (jako sygnał zapowiadający wyżej wymienione kłopoty)

Rehabilitacja i opieka po wszczepieniu endoprotezy

W przypadku zabiegu zakładania endoprotezy stawu, rehabilitację najczęściej zaczyna się już w kilka dni po samej operacji. Wszystkie najważniejsze informacje na temat zakresu ruchów, który pacjent może wykonywać, przekazywane są mu jeszcze podczas hospitalizacji.

Podstawą dochodzenia do siebie po zabiegu są oczywiście ćwiczenia fizyczne, wykonywane pod czujnym okiem doświadczonego fizjoterapeuty. Ćwiczenia przygotowywane są indywidualnie dla każdego chorego, w zależności od jego potrzeb, możliwości fizycznych, rodzaju endoprotezy czy wieku. Skupiają się one na rodzajach usprawnień angażujących zdrowe kończyny chorego, czynnych izometrycznych ćwiczeniach dla kończyny po zabiegu, ale również nauki poruszania o balkoniku czy za pośrednictwem kul.[1] Pacjenta instruuje się również w tym, jak bezpiecznie wchodzić po schodach, a po wygojeniu rany – zaleca się pływanie.

Badania potwierdzają, że odpowiednio prowadzona rehabilitacja, niezaniedbywana przez chorego po wyjściu ze szpitala, przynosi doskonałe efekty, gwarantując szybki powrót do sprawności, minimalizując przy tym ryzyko wystąpienia pooperacyjnych powikłań.[2]

Czego unikać po operacji endoprotezoplastyki

Należy pamiętać, że bezpośrednio po operacji przez okres kilku tygodni lub miesięcy (w zależności od zaleceń lekarza) należy zwracać szczególną uwagę na to, by unikać:

• wykonywania gwałtownych ruchów osłabionej kończyny – na boki, do przodu i tyłu, a także ruchów rotacyjnych
• wykonywania przysiadów
• krzyżowania nóg, zakładanie nogi na nogę
• obciążania nogi, np. poprzez dźwiganie ciężkich przedmiotów
• zginania nogi w kącie powyżej 90 stopni (w przypadku endoprotezy stawu biodrowego)[3]

W stosowaniu się do tak restrykcyjnych przykazów pomaga bez wątpienia odpowiedni sprzęt medyczny. Biorąc pod uwagę fakt, że rehabilitacja po wszczepieniu endoprotezy zajmuje najczęściej kilka miesięcy, kupowanie drogiego łóżka mija się z celem – zdecydowanie lepszym rozwiązaniem może okazać się jego wypożyczenie. W MediStuff znajdziecie sterowane elektrycznie łóżka wyposażone w użyteczny trójkąt, który pozwoli bezpiecznie zmienić choremu pozycję w dowolnie wybranej przez niego chwili. Możliwość regulacji wysokości łóżka za pomocą jednego przycisku pilota, dodatkowo ułatwi choremu zajęcie odpowiedniej, dopasowanej do jego indywidualnych potrzeb, pozycji – bez narażania osłabionej nogi na szwank, niezależnie od tego czy chory leży, siedzie czy przygotowuje się do wstania.

Podsumowanie

Endoprotezoplastyka, czyli operacyjne wszczepienie protezy stawu, to skuteczna metoda leczenia schorzeń stawów, takich jak zaawansowana choroba zwyrodnieniowa czy urazy. Po operacji istotna jest rehabilitacja i fizjoterapia, które mają na celu przywrócenie sprawności ruchowej i zmniejszenie bólu. Rehabilitacja po endoprotezoplastyce obejmuje ćwiczenia wzmacniające mięśnie wokół stawu, poprawę zakresu ruchu, doskonalenie równowagi i stabilizacji oraz ulgę w bólu. Fizjoterapeuci opracowują spersonalizowany program rehabilitacyjny, dostosowany do indywidualnych potrzeb pacjenta. Regularna fizjoterapia po operacji pozwala na szybszą i bardziej efektywną rekonwalescencję oraz powrót do normalnych aktywności.
[1] J. Hoffman, D. Szulist, A. Hoffman, Kompleksowe postępowanie rehabilitacyjne w złamaniu szyjki kości udowej [w:] Choroby XXI wieku – wyzwania w pracy fizjoterapeuty, r. 2017, s. 57.

[2] T. Ridan, A. Berwecki, M. Janusz, Ł. Dmuchała, Ocena wpływu leczenia na parametry funkcjonalne stawu kolanowego u pacjentów po zabiegu endoprotezoplastyki stawu kolanowego, s.5.

[3] J. Hoffman, D. Szulist, A. Hoffman, Kompleksowe postępowanie rehabilitacyjne w złamaniu szyjki kości udowej [w:] Choroby XXI wieku – wyzwania w pracy fizjoterapeuty, r. 2017, s. 58.