Mózgowe porażenie dziecięce – jak sobie z nim radzić?

Istnieje wiele jednostek chorobowych, które dotykają najmłodszych – do poważniejszych z nich zaliczyć można bez wątpienia mózgowe porażenie dziecięce. Chociaż zasadniczo stanowi ono zespół różnorodnych objawów chorobowych, ich cechą wspólną jest upośledzenie umysłowe oraz narządów ruchu. Z uwagi na poważny charakter porażenia dziecięcego, warto poznać jego charakterystykę, którą przybliża poniższy artykuł.

Mózgowe porażenie dziecięce – co to takiego?

Mózgowe porażenie dziecięce to zespół objawów chorobowych skupiających się na układzie nerwowym, powstający w wyniku różnorodnych czynników. Sam w sobie nie stanowi oddzielnej jednostki chorobowej, a jego objawy zmieniają się wraz z wiekiem chorego.[1]

Stworzenie spójnej definicji porażenia mózgowego trawa od ponad 150 lat – dopiero w roku 1843 zauważono pewne korelacje pomiędzy kwestią zniekształceń i przykurczu stawów z uszkodzeniami mózgu w niemowlęctwie, co stało się za sprawą angielskiego chirurga Williama Little, w pracy opublikowanej przez niego pt. „Zniekształcenia budowy ludzkiego ciała”. Od tego czasu minęło wiele lat poświęconych przez lekarzy na doprecyzowanie definicji MPD (mózgowego porażenia dziecięcego), co udało się w roku 2004, na Międzynarodowych Warsztatach Definicji i Klasyfikacji Mózgowego Porażenia dziecięcego. Utworzona podczas wydarzenia definicja zakłada, iż MPD opisuje szereg trwałych zaburzeń rozwoju ruchu i postawy, wpływających na ograniczenie czynności, które z kolei powstają w wyniku zakłócenia rozwoju płodu lub niemowlęcia.[2]

Przyczyny i objawy MPD

Z uwagi na to, że MPD to złożony zbiór zaburzeń, istnieje wiele różnorodnych objawów, które je charakteryzują. Wśród najważniejszych przyczyn mózgowego porażenia dziecięcego znaleźć można:

• choroby matki dziecka – zakażenia wirusowe, pasożytnicze, bakteryjne, ale także choroby narządowe. Nie bez wpływu pozostają w tym przypadku także przyjmowane leki, lub wiek matki, tj. poniżej 16 oraz powyżej 40 roku życia.
• problemy z ciążą – wiele patologii ciąży wpływa bezpośrednio na możliwość wystąpienia MPD. Mowa tu o niedotlenieniu i niedokrwieniu płodu, zakażenia w czasie ciąży, wcześniactwie, niskiej masie płodu, zespole zaburzeń oddychania i wielu innych potencjalnych przypadłościach.
• problemy obejmujące okres poporodowy – infekcje, urazy oraz schorzenia, których dziecko nabawiło się w wieku niemowlęcym.

Do najpopularniejszych objawów, którymi charakteryzuje się mózgowe porażenie dziecięce, zaliczyć należy, prócz trwałych zaburzeń postawy i ruchu:

• epilepsję
• zaburzenia wymowy
• problemy z komunikowaniem się
• zaburzenia rozwoju intelektualnego i emocjonalnego
• wady wzroku oraz słuchu

Leczenie mózgowego porażenia dziecięcego

Mózgowe porażenie dziecięce to problem, który dotyka od dwóch do trzech dzieci na każde 1000 porodów.[3] Nie dziwi zatem fakt, że w ciągu ostatnich lat doprecyzowano sposoby leczenia chorych, którzy mieli okazję na nie zapaść. Do najpopularniejszych sposobów radzenia sobie z MPD zaliczyć można przede wszystkim rehabilitację.

W tym przypadku niezwykle skuteczne okazują się dwie metody, opisywane przez nas we wcześniejszych artykułach – Vojty oraz NDT-Bobath, chociaż często wykorzystuje się także elementy innych metod usprawniania, przedstawionych przez Finnie, Hari czy Levitt, w zależności od indywidualnych potrzeb chorego.

Zasadniczo metody rehabilitacyjne skupiają się w przypadku MPD na normalizacji i rozkładzie napięcia mięśniowego, korekcji nieprawidłowych odruchów, utrwaleniu prawidłowych wzorców postawy, nauce odpowiednich pozycji w codziennym życiu (w tym podczas zajmowania się dzieckiem przez rodziców, np. w czasie kąpieli czy przewijania), pobudzaniu rekcji na bodźce sensoryczne, ćwiczeniu zdrowych odruchów.

Odpowiednią metodę rehabilitacji dobiera, na podstawie przeprowadzonych wcześniej badań i wywiadu, fizjoterapeuta. Czasem w ramach przeciwdziałania skutkom MPD stosuje się także farmakoterapię oraz różnorodne terapie eksperymentalne, na które zapotrzebowanie zwiększa się nie tylko wraz z coraz większą liczbą zachorowań, ale również w obliczu niedostatecznego zadowolenia wielu rodziców z fizjoterapii. Warto pamiętać, że rehabilitacja w przypadku mózgowego porażenia dziecięcego ma na celu redukowanie negatywnych wpływów zaburzeń postawy i patologii ruchu, oraz wykształcanie jej prawidłowych odruchów – nie jest jednak w stanie naprawić zmian, które zaszły bezpośrednio w mózgu dziecka np. pod wpływem niedotlenienia. Dlatego do tematu rehabilitacji MPD podchodzić należy z oczekiwaniami dopasowanymi do skali występujących problemów.

[1] A. Milewska, B. A. Mileańczuk-Lubecka, J. Kochanowski, B. Werner, Analiza czynników ryzyka mózgowego porażenia dziecięcego [w:] Nowa Pediatria, r. 2011, nr 4, s. 79.

[2] E. Gajewska, Nowe definicje i skale funkcjonalne stosowane w mózgowym porażeniu dziecięcym [w:] Neurologia dziecięca, r. 2009, nr 35, s. 67-68.

[3] D. Sienkiewicz, W. Kułak, A. Buzalska, B. Okurowska-Zawada, G. Paszko-Patej, Sakle funkcjonalne stosowane u dzieci z mózgowym porażeniem dziecięcym [w:] Neurologia dziecięca, r. 2009, nr 35, s. 73.