Mózgowe porażenie dziecięce – jak sobie z nim radzić?

2019-09-01
brain 1845962 19201

Istnieje wiele jednostek chorobowych, które dotykają najmłodszych – do poważniejszych z nich zaliczyć można bez wątpienia mózgowe porażenie dziecięce. Chociaż zasadniczo stanowi ono zespół różnorodnych objawów chorobowych, ich cechą wspólną jest upośledzenie umysłowe oraz narządów ruchu. Z uwagi na poważny charakter porażenia dziecięcego, warto poznać jego charakterystykę, którą przybliża poniższy artykuł.

Mózgowe porażenie dziecięce – co to takiego?

Mózgowe porażenie dziecięce to zespół objawów chorobowych skupiających się na układzie nerwowym, powstający w wyniku różnorodnych czynników. Sam w sobie nie stanowi oddzielnej jednostki chorobowej, a jego objawy zmieniają się wraz z wiekiem chorego.[1]

Stworzenie spójnej definicji porażenia mózgowego trawa od ponad 150 lat – dopiero w roku 1843 zauważono pewne korelacje pomiędzy kwestią zniekształceń i przykurczu stawów z uszkodzeniami mózgu w niemowlęctwie, co stało się za sprawą angielskiego chirurga Williama Little, w pracy opublikowanej przez niego pt. „Zniekształcenia budowy ludzkiego ciała”. Od tego czasu minęło wiele lat poświęconych przez lekarzy na doprecyzowanie definicji MPD (mózgowego porażenia dziecięcego), co udało się w roku 2004, na Międzynarodowych Warsztatach Definicji i Klasyfikacji Mózgowego Porażenia dziecięcego. Utworzona podczas wydarzenia definicja zakłada, iż MPD opisuje szereg trwałych zaburzeń rozwoju ruchu i postawy, wpływających na ograniczenie czynności, które z kolei powstają w wyniku zakłócenia rozwoju płodu lub niemowlęcia.[2]

 

Przyczyny i objawy MPD

Z uwagi na to, że MPD to złożony zbiór zaburzeń, istnieje wiele różnorodnych objawów, które je charakteryzują. Wśród najważniejszych przyczyn mózgowego porażenia dziecięcego znaleźć można:

  • choroby matki dziecka – zakażenia wirusowe, pasożytnicze, bakteryjne, ale także choroby narządowe. Nie bez wpływu pozostają w tym przypadku także przyjmowane leki, lub wiek matki, tj. poniżej 16 oraz powyżej 40 roku życia.
  • problemy z ciążą – wiele patologii ciąży wpływa bezpośrednio na możliwość wystąpienia MPD. Mowa tu o niedotlenieniu i niedokrwieniu płodu, zakażenia w czasie ciąży, wcześniactwie, niskiej masie płodu, zespole zaburzeń oddychania i wielu innych potencjalnych przypadłościach.
  • problemy obejmujące okres poporodowy – infekcje, urazy oraz schorzenia, których dziecko nabawiło się w wieku niemowlęcym.

Do najpopularniejszych objawów, którymi charakteryzuje się mózgowe porażenie dziecięce, zaliczyć należy, prócz trwałych zaburzeń postawy i ruchu:

  • epilepsję
  • zaburzenia wymowy
  • problemy z komunikowaniem się
  • zaburzenia rozwoju intelektualnego i emocjonalnego
  • wady wzroku oraz słuchu

 

Leczenie mózgowego porażenia dziecięcego

Mózgowe porażenie dziecięce to problem, który dotyka od dwóch do trzech dzieci na każde 1000 porodów.[3] Nie dziwi zatem fakt, że w ciągu ostatnich lat doprecyzowano sposoby leczenia chorych, którzy mieli okazję na nie zapaść. Do najpopularniejszych sposobów radzenia sobie z MPD zaliczyć można przede wszystkim rehabilitację.

W tym przypadku niezwykle skuteczne okazują się dwie metody, opisywane przez nas we wcześniejszych artykułach – Vojty oraz NDT-Bobath, chociaż często wykorzystuje się także elementy innych metod usprawniania, przedstawionych przez Finnie, Hari czy Levitt, w zależności od indywidualnych potrzeb chorego.

Zasadniczo metody rehabilitacyjne skupiają się w przypadku MPD na normalizacji i rozkładzie napięcia mięśniowego, korekcji nieprawidłowych odruchów, utrwaleniu prawidłowych wzorców postawy, nauce odpowiednich pozycji w codziennym życiu (w tym podczas zajmowania się dzieckiem przez rodziców, np. w czasie kąpieli czy przewijania), pobudzaniu rekcji na bodźce sensoryczne, ćwiczeniu zdrowych odruchów.

Odpowiednią metodę rehabilitacji dobiera, na podstawie przeprowadzonych wcześniej badań i wywiadu, fizjoterapeuta. Czasem w ramach przeciwdziałania skutkom MPD stosuje się także farmakoterapię oraz różnorodne terapie eksperymentalne, na które zapotrzebowanie zwiększa się nie tylko wraz z coraz większą liczbą zachorowań, ale również w obliczu niedostatecznego zadowolenia wielu rodziców z fizjoterapii. Warto pamiętać, że rehabilitacja w przypadku mózgowego porażenia dziecięcego ma na celu redukowanie negatywnych wpływów zaburzeń postawy i patologii ruchu, oraz wykształcanie jej prawidłowych odruchów – nie jest jednak w stanie naprawić zmian, które zaszły bezpośrednio w mózgu dziecka np. pod wpływem niedotlenienia. Dlatego do tematu rehabilitacji MPD podchodzić należy z oczekiwaniami dopasowanymi do skali występujących problemów.

 

Mózgowe porażenie – podsumowanie

Mózgowe porażenie dziecięce (MPD) to zespół zaburzeń ruchu i postawy, powstałych na skutek uszkodzenia układu nerwowego we wczesnych etapach rozwoju – jeszcze w okresie płodowym lub niemowlęcym. Opisane po raz pierwszy w XIX wieku przez angielskiego chirurga Williama Little’a, MPD pozostaje do dziś przedmiotem licznych badań. W 2004 roku podczas Międzynarodowych Warsztatów zdefiniowano MPD jako trwałe zaburzenie, które ogranicza funkcje motoryczne i utrudnia codzienne funkcjonowanie, wpływając negatywnie na postawę i sprawność ruchową.

Przyczyny MPD są różnorodne, obejmując czynniki prenatalne, takie jak infekcje wirusowe, bakteryjne, wiek matki poniżej 16 lub powyżej 40 lat, oraz powikłania w ciąży (np. niedotlenienie płodu). Po narodzinach na wystąpienie MPD mogą wpływać takie czynniki jak urazy lub infekcje u noworodka. W związku z różnorodnością przyczyn, objawy MPD również są złożone i obejmują m.in. zaburzenia postawy, epilepsję, trudności w komunikacji, opóźnienia intelektualne, problemy ze wzrokiem oraz słuchem.

Leczenie MPD opiera się głównie na rehabilitacji, której celem jest wspieranie prawidłowych wzorców ruchowych oraz eliminacja nieprawidłowych odruchów. Najczęściej stosowane metody to terapia Vojty i NDT-Bobath, choć dobór metody zależy od indywidualnych potrzeb pacjenta. Równolegle stosuje się ćwiczenia z zakresu stymulacji sensorycznej oraz farmakoterapię, a czasem także terapie eksperymentalne. Kluczowym elementem rehabilitacji jest poprawa jakości życia dziecka poprzez minimalizowanie skutków fizycznych i motorycznych zaburzeń, jednak warto pamiętać, że zmiany w mózgu wywołane MPD są nieodwracalne.

 

[1] A. Milewska, B. A. Mileańczuk-Lubecka, J. Kochanowski, B. Werner, Analiza czynników ryzyka mózgowego porażenia dziecięcego [w:] Nowa Pediatria, r. 2011, nr 4, s. 79.

[2] E. Gajewska, Nowe definicje i skale funkcjonalne stosowane w mózgowym porażeniu dziecięcym [w:] Neurologia dziecięca, r. 2009, nr 35, s. 67-68.

[3] D. Sienkiewicz, W. Kułak, A. Buzalska, B. Okurowska-Zawada, G. Paszko-Patej, Sakle funkcjonalne stosowane u dzieci z mózgowym porażeniem dziecięcym [w:] Neurologia dziecięca, r. 2009, nr 35, s. 73.


KarolKuzielMedistuff

Karol Kuziel

Ukończył studia 2 stopnia kierunku Fizjoterapia na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w Toruniu, Collegium Medicum im. Ludwika Rydgiera w Bydgoszczy. Ukończone kursy: masażu 2 stopnia z […]

Czytaj więcej