Ostroga piętowa – jak i dlaczego powstaje, w jaki sposób ją leczyć

Wśród licznych przykrych przypadłości, które mogą utrudnić swobodne poruszanie się, wyróżnia się ostroga piętowa. Wywołująca ból podczas chodzenia – a w późniejszym etapie, także w stanie spoczynku – stanowi bez wątpienia problem, któremu warto przyjrzeć się nieco bliżej.

Ostroga piętowa – co to takiego

Truizmem jest oczywiście stwierdzenie, iż głównym zadaniem, które wykonywać ma stopa, jest umożliwianie swobodnego poruszania się. Utrudnić może je wiele różnorodnych jednostek chorobowych i stanów – ostroga piętowa zalicza się w ich poczet.

Schorzenie to objawia się wykształceniem narośli kostnej w okolicach pięty, której pojawienie się skutkuje nasilającym się bólem, a w wyniku tego problemami ze swobodnym poruszaniem się.[1]

Przyczyny i objawy powstawania ostrogi piętowej

Powszechnie uznaje się, że etiopatogeneza powstawania ostrogi wiąże się ze stanem zapalnym okolic pięty, po którym często następuje wykształcenie się wyrostka kostnego. Bezpośrednio łączy się to ze stanem przykurczu rozcięgna podeszwowego, który stanowi przedłużenie mięśnia trójgłowego łydki. Jako przyczynę powstawania ostrogi piętowej wymienia się także mikrourazy.

Wyróżnia się również kilka czynników ryzyka, które wpływają na powstanie ostrogi piętowej:

•  nadwaga
•  niedoleczone kontuzje i urazy stopy
•  tryb życia obciążający stopy (np. sporty lub praca)

Z uwagi na to, ostroga piętowa pozostaje ważnym problemem medycznym, na który wciąż poszukuje się odpowiednich metod leczenia.

Objawy, z uwagi na naturę choroby, należą do raczej prostych do scharakteryzowania. Zalicza się do nich nasilający się ból w podeszwie stopy, skoncentrowany w okolicy pięty, który na początku nasila się szczególnie podczas chodzenia. Wyróżnia się również sztywność stopy, odczuwalna po długotrwałym bezruchu, np. po nocy snu. Dużym plusem jest w tym przypadku łatwość w potwierdzeniu diagnozy – zniekształcenia, które powoduje ostroga piętowa, są doskonale widoczne na zdjęciu rentgenowskim, co pozwala na pewne określenie choroby oraz podjęcie jej leczenia.

Diagnozowanie ostrogi piętowej

Diagnozowanie ostrogi piętowej zaczyna się od szczegółowego wywiadu medycznego oraz badania fizykalnego. Lekarz zapyta o objawy, takie jak ból pięty, czas jego trwania i nasilenie, oraz okoliczności, w których ból się pojawia. Podczas badania fizykalnego sprawdza się bolesność i wrażliwość pięty na ucisk, a także ocenia sposób chodzenia pacjenta.

Kolejnym krokiem w diagnostyce jest wykonanie obrazowania radiologicznego, najczęściej w postaci zdjęcia rentgenowskiego stopy. Na zdjęciu można zobaczyć charakterystyczny wyrostek kostny na spodzie pięty, który jest podstawą diagnozy ostrogi piętowej. W niektórych przypadkach, jeśli diagnoza nie jest jednoznaczna lub istnieje podejrzenie innych schorzeń, lekarz może zlecić dodatkowe badania, takie jak ultrasonografia lub rezonans magnetyczny.

Warto również pamiętać, że ostroga piętowa często współistnieje z zapaleniem powięzi podeszwowej, dlatego diagnoza może obejmować ocenę stanu tej struktury. Dokładne rozpoznanie ostrogi piętowej pozwala na zaplanowanie odpowiedniego leczenia i skuteczne złagodzenie objawów.

Leczenie ostrogi piętowej

Po zdiagnozowaniu ostrogi piętowej, należy zdecydować się na jej leczenie, z uwagi na fakt, iż nie jest ona przypadłością, która może minąć sama. Zasadniczo lecząc ostrogę piętową działa się w trzech możliwych obszarach – fizykoterapii, chirurgii oraz wykorzystując metody zachowawcze.

Do tych ostatnich należy między innymi wykorzystanie specyficznych narzędzi mających na celu złagodzenie bólu, odciążenie stopy, złagodzenie stanu zapalnego. Mowa o specjalistycznych wkładkach do butów, ale także klasycznych lekach przeciwzapalnych, w formie maści czy zastrzyków. Z innych narzędzi często wykorzystywanych w celu radzenia sobie z ostrogą piętową, należy wyróżnić splinty, czyli zakładane na noc specjalne szyny, których nadrzędnym celem jest doprowadzenie do zredukowania stanu napięcia w powięzi podeszwowej.[2]

Farmakoterapia nie stanowi jednak sedna terapii ostrogi piętowej – do niego należą metody fizykalne, o których pisaliśmy w jednym z naszych tekstów nieco wcześniej. Fizykoterapia jako narzędzie zwalczania ostrogi piętowej cechuje się dużą skutecznością. Zarówno laseroterapia, radioterapia jak i fonoforeza, a więc leczenie ultradźwiękami, okazują się uśmierzać ból, o który przyprawia chorych ostroga.[3] Obiecującymi wynikami cieszy się także leczenie falą uderzeniową czy kinezyterapia. Za dobór odpowiedniej terapii dla konkretnego przypadku odpowiadać powinien lekarz lub fizjoterapeuta, który w razie konieczności przeprowadzi także sam zabieg. Fizjoterapeuta, w przypadku wystąpienia podobnej konieczności, będzie również w stanie opracować oraz przepisać odpowiednie ćwiczenia, które w przypadku dolegliwości, jaką jest ostroga piętowa, mogą przynieść ulgę w bólu oraz złagodzenie objawów.

Ostatecznością pozostaje chirurgiczne zlikwidowanie powodu bólu, a więc samej ostrogi. Oznacza to konieczność operacji, mającej na celu usunięcie wyrostka kostnego powstałego na spodzie pięty.

Podsumowanie

Ostroga piętowa to powszechny problem ortopedyczny, który polega na powstaniu kostnego wyrostka na spodzie pięty. Dolegliwość ta najczęściej objawia się intensywnym bólem w pięcie, zwłaszcza podczas chodzenia lub stania. Przyczyną powstawania ostrogi piętowej jest zazwyczaj długotrwałe przeciążenie stopy, co może być wynikiem noszenia niewłaściwego obuwia, nadwagi, intensywnej aktywności fizycznej czy nawet genetyki.

Diagnoza ostrogi piętowej opiera się na badaniu klinicznym oraz obrazowaniu radiologicznym, które potwierdza obecność wyrostka kostnego. Leczenie tego schorzenia może być zachowawcze lub operacyjne. W pierwszej kolejności zaleca się odpoczynek, zmianę aktywności, stosowanie fizjoterapii oraz leków przeciwbólowych. W przypadku braku poprawy, możliwe jest przeprowadzenie operacji.

Profilaktyka ostrogi piętowej polega na noszeniu odpowiedniego obuwia, unikaniu nadmiernych przeciążeń stóp oraz regularnym wykonywaniu ćwiczeń wzmacniających. Ostroga piętowa może znacznie wpływać na jakość życia, ograniczając codzienne funkcjonowanie i powodując przewlekły ból – dlatego ważne jest również wsparcie psychiczne chorego i odpowiednie podejście do leczenia, aby zminimalizować negatywne skutki tego schorzenia.

[1] P. Jaźwa, A. Jaźwa, G. Trojan, A. Panek, Ocena skuteczności wybranych zabiegów fizjoterapeutycznych u pacjentek z ostrogą piętową [w:] Young Sport Science of Ukraine, r. 2013, nr. 3, s. 260.

[2] M. M. Uczciwek, Metody fizjoterapeutyczne w leczeniu ostrogi piętowej i zapalenia rozcięgna podeszwowego – przegląd piśmiennictwa [w:] Journal of Education, Healt and Sport, r. 2017, nr 7, s. 415.

[3] M. Łukowicz, M. Weber-Rajek, K. Ciechanowska, A. Włodarkiewicz, Ocena skuteczności laseroterapii niskoenergetycznej i fonoforezy w leczeniu objawów ostrogi piętowej [w:] Acta Bio-Optica et Informatica Medica, r. 2009, s. 340.