Pozycja Trendelenburga – historia, zastosowanie, zalety

Istnieje wiele rodzajów pozycji, w których układa się chorego po to, by zaadresować szczególny stan, w którym się znajduje. Wśród nich wyróżnia się pozycja Trendelenburga, którą powszechnie wykorzystuje się nie tylko w terapii, ale również w leczeniu wielu licznych chorób. Na czym polega i jakie zalety posiada pozycja Trendelenburga? Na te pytania odpowiada nasz artykuł!

Friedrich Trendelenburg – historia pozycji

Ułożenie Trendelenburga, czyli rodzaj pozycji medycznej, w której chory leży na wznak z głową poniżej poziomu nóg, zaproponował i usystematyzował niemiecki lekarz Friedrich Trendelenburg, żyjący w latach 1844-1924.

Trendelenburg pełnił za swego życia rolę nadwornego lekarza Fryderyka Augusta III Saskiego, obejmując funkcję profesora na Uniwersytecie w Rostocku oraz – w późniejszych latach – Lipsku. Przez całe swoje życie rozwijał wiedzę medyczną, będąc prekursorem nie tylko pozycji nazwanej jego imieniem, ale również pierwszą osobą, które wykonała dotchawiczą narkozę przez tracheostomię. Opracował również co najmniej kilka metod leczenia operacyjnego zatorowości płucnej, a o jego umiejętnościach najlepiej świadczy fakt, że zalety pozycji Trendelenburga nie zdezaktualizowały się pomimo upływu ponad 100 lat!

Długa tradycja pozycji pozwoliła także na odpowiednią weryfikację jej zalet i wad – o ile jednak przez lata zdezaktualizowało się wiele procedur medycznych, w trakcie których wykorzystywano metodę ułożenia Trendelenburga, o tyle nigdy nie zakwestionowano zalet samej metody.

Ułożenie Trendelenburga – na czym polega?

Pozycja Trendelenburga to metoda ułożeniowa, w której osoba chora leży na plecach z głową oraz klatką piersiową ułożoną poniżej poziomu kończyn dolnych, pod kątem od 15 do 30 stopni. Warto zaznaczyć, że do odpowiedniego uzyskania podobnej pozycji niezbędne jest specjalistyczne łóżko, umożliwiające regulację kąta nachylenia na całej swojej płaszczyźnie.

Równię pochyłą – jak czasem określa się ułożenie Trendelenburga – wyróżnia uniwersalność. W tej pozycji układa się chorych niezależnie od wieku, zarówno dzieci, jak i dorosłych, w wielu różnorodnych przypadkach chorobowych. Sposób ułożenia wykorzystuje się między innymi do przeprowadzania badań ginekologicznych, kardiologicznych, ułatwiając dostęp do organów w ciele chorego, co znajduje swoje zastosowanie tak w badaniach, jak i w operacjach i innych zabiegach medycznych. Warto zauważyć także przydatność ułożenia w chorobach płuc oraz oskrzeli, w tym – w mukowiscydozie; w takich przypadkach pozycja umożliwia nie tylko odprowadzanie wydzieliny, ale także oklepywanie chorego.

Oprócz tego, pozycja ma także wyjątkowo szerokie zastosowanie w rehabilitacji, a w przypadku chorych w hospicjach czy domach opieki, którzy większość czasu spędzają leżąc – pozycja Trendelenburga odbarcza kręgosłup, zapobiega powstawaniu odleżyn oraz przykurczom. Jej popularność zwiększa atrakcyjność specjalistycznych łóżek medycznych, które umożliwiają przyjęcie pożądanej pozycji.

Ilość czasu, którą chory powinien spędzić w pozycji, zależy oczywiście od choroby – w gabinetach ginekologicznych, stomatologicznych czy na salach operacyjnych, czas ten powiązany jest bezpośrednio z długością zabiegu. W przypadku osób, którym zaleca się pozostawanie w pozycji kilka razy w ciągu dnia, zazwyczaj proponuje się pozostawanie w niej przez 60 do 120 minut.

Pozycja Trendelenburga – przeciwwskazania

Pozycja Trendelenburga zdezaktualizowała się jedynie w określonych kontekstach – współcześnie wiadomo już na przykład, że nie należy proponować jej w stanach udaru czy wstrząśnienia mózgu, co należało do częstych praktyk zaledwie kilkadziesiąt lat temu.

Aktualnie uznaje się, że pozycji nie należy stosować w wielu chorobach układu pokarmowego, np. w refluksie. Unikać trzeba jej również po zawałach serca, w schorzeniach krążenia, chorobach wieńcowych. Właśnie z uwagi na to, warto przed podjęciem decyzji o układaniu chorego w tej pozycji skonsultować się z lekarzem lub fizjoterapeutą, który oceni, czy faktycznie będzie ona przydatna w konkretnym przypadku.

Fizjoterapia a pozycja Trendelenburga

Pozycja Trendelenburga znajduje szerokie zastosowanie w przypadku chorób oddechowych, które wspomniane zostały wcześniej. To tak zwana pozycja drenażowa, która umożliwia spływanie wydzieliny z płuc – w usprawnienia wpływu pozycji na pacjenta, fizjoterapeuta może zadbać o ćwiczenia wykonywane w trakcie przez chorego, takie jak skłony czy przewroty na materacach. Dodatkowo równie pochyłą wspierać można oklepywaniem i masażem przyrządowym klatki piersiowej.

Pozycja Trendelenburga a specjalistyczne łóżka medyczne

Pozycja Trendelenburga jest dość ciężka do osiągnięcia bez rehabilitacyjnego łóżka medycznego. Istnieją sposoby, by doprowadzić do niej za pomocą np. podkładek pod materac, z reguły jednak uważa się je za niewygodne i wymagające dużej ilości przygotowań.

Z pomocą przychodzą w tym przypadku wypożyczalnie sprzętu medycznego, które oferują nowoczesne łóżka rehabilitacyjne, umożliwiające elektryczną kontrolę nad pochyleniem łóżka. Pozwala to na łatwe dopasowanie pozycji łóżka do potrzeb, zarówno przez opiekuna, jak i samego chorego.

Łóżka szpitalne MediStuff, sterowane za pomocą pilota, gwarantują łatwe ułożenie chorego w pozycji Trendelenburga. O bezpieczeństwo zadbają w tym przypadku chociażby barierki, które w dowolnej chwili można podnieść i opuścić, tym samym upewniając się, że chory nie wypadnie z łóżka medycznego, ale również i zabezpieczone blokadą kółka, które zapewniają stabilność.

Podsumowanie

Pozycja Trendelenburga to specyficzne ułożenie ciała, w którym pacjent leży na plecach z uniesionymi nogami i opuszczoną głową. Metoda została wprowadzona w XIX wieku przez niemieckiego chirurga Friedricha Trendelenburga, aby poprawić warunki podczas operacji jamy brzusznej. Obecnie znajduje szerokie zastosowanie w medycynie ratunkowej i intensywnej terapii, szczególnie w przypadkach wstrząsu, aby zwiększyć przepływ krwi do mózgu i serca. Pomaga także w niektórych zabiegach chirurgicznych. Jednak nie jest pozbawiona wad – może być niekorzystna dla pacjentów z chorobami serca, płuc czy urazami głowy, co wymaga ostrożnego stosowania tej pozycji w takich przypadkach.