Problemy stawu kolanowego – kontuzja więzadła krzyżowego (ACL)

2020-08-01
463 scaled

Do nielicznych plusów przymusowej izolacji należy na pewno to, że po wyjściu z domu aż chce się żyć – co objawia się między innymi w potrzebie wykonywania ćwiczeń fizycznych. Wiele osób decyduje się na spacery lub wybiera bieganie; warto jednak pamiętać, że negatywną stroną aktywności fizycznej są ewentualne kontuzje. Jedną z częstych kontuzji są problemy stawu kolanowego – o skutkach uszkodzenia więzadła krzyżowego przedniego przeczytacie w poniższym artykule.

 

Budowa stawu kolanowego

Staw kolanowy to element łączący kończynę dolną, kość udową z kością piszczelową. To największy staw w ciele człowieka. Składa się on między innymi z kłykcia pośrodkowego i bocznego, łąkotki przyśrodkowej i bocznej oraz więzadeł – pobocznego piszczelowego, strzałkowego i krzyżowego tylnego i przedniego (ACL). W kontekście kontuzji – warto przyjrzeć się bliżej właśnie więzadłom krzyżowym

Główne zadanie więzadeł krzyżowych to łączenie kości udowej z kością piszczelową. Więzadła wywiązują się ze swojej roli między innymi podczas ruchu stawu. Oprócz tego stanowią zabezpieczenie stawu w czasie jego pracy, na przykład podczas zginania nogi. Ze względu na to, więzadła krzyżowe uznać można za niezwykle ważne, gdyż zapewnia stabilizację stawu oraz bezpośrednio wpływa na jakość ruchu nogi.

 

Więzadło krzyżowe – skąd biorą się jego kontuzje?

Przyczyny kontuzji stawu kolanowego oraz jego więzadeł uznać można za typowe i charakterystyczne. Dzielą się one na kontuzje mechaniczne, komunikacyjne i sportowe. Szczególnie narażone na urazy są te osoby, które uprawiają sporty takie jak tenis, narciarstwo, piłka nożna, siatkówka, koszykówka, sztuki walki czy biegi.

Zasadniczo uszkodzenia więzadeł powstają w wyniku zadziałania siły na najsłabszą część stawu. Istnieje kilka mechanizmów, które określają rodzaj uszkodzenia:

  • rotujący
  • koślawiący
  • szpotawiący
  • zgięciowy
  • wyprostny

Wyróżnia się też, oprócz dyscyplin sportowych, konkretne rodzaje ruchu, które doprowadzają do uszkodzenia więzadła krzyżowego ACL. Mowa w tym przypadku o:

  • gwałtownym i silnym przeproście kolana
  • nagłej zmianie kierunku poruszania się, szczególnie w czasie biegu
  • złym lądowaniu po wyskoku
  • gwałtownej rotacji nogi

Dodać warto, że przyczyn tendencji do zerwania więzadła ACL fizjoterapeuci doszukują się także w budowie anatomicznej ciała. Warunki anatomiczne o których mowa to:

  • wcześniejsze urazy więzadeł
  • wąski i niewielki strop dołu międzykłykciowego, który predestynuje do urazu
  • w przypadku kobiety – rodzaj gospodarki hormonalnej w okresie menstruacji

 

Objawy uszkodzenia więzadła ACL

Zerwanie więzadła często przeoczyć – nawet w przypadku osób, które regularnie przyzwyczajone są do kontuzji i wykształciły tendencję do bagatelizowania urazów. Do głównych objawów zerwanego więzadła ACL należą między innymi:

  • poczucie, że uszkodzona noga jest wyraźnie osłabiona i chwiejna w stawie kolanowym
  • w fazie ostrej – silny ból w okolicy stawu kolanowego
  • opuchlizna
  • wykształcenie się krwiaka
  • znaczące ograniczenie ruchliwości nogi w stawie kolanowym

Diagnostyka zerwania więzadeł – rozpoznanie problemu

Istnieje wiele sposobów na to, by rozpoznać problem jakim jest zerwanie więzadła krzyżowego. W tym zakresie lekarz może skorzystać z kilku metod, do których należy między innymi test „Pivot Shift”, test szuflady przedniej albo test Lachmana. Łatwo wykazują one problem ze stabilizacją więzadłową.

W tym miejscu podkreślić należy, że zerwanie więzadła ACL niezwykle rzadko występuje jako problem niepowiązany z innymi uszkodzeniami. Zazwyczaj pojawia się w towarzystwie uszkodzenia więzadła pobocznego piszczelowego oraz łąkotki. Często towarzyszy także urazom chrząstki czy łąkotki. W kwestii rozpoznania, z pomocą przychodzi tu badanie MRI, czyli rezonans magnetyczny, pozwalający obrazowo wykryć większość opisanych powyżej dolegliwości.

 

Skutki zerwania więzadła ACL

Skutki zerwania więzadła ACL ujawniają się w swojej pełnej okazałości szczególnie w skutek zaniechania leczenia. W takiej sytuacji cały staw kolanowy zaczyna powoli ulegać degeneracji. Wynikiem podobnej sytuacji mogą być:

  • zaburzenia propriocepcji
  • pozbawienie stawu stabilizacji
  • niestabilność kolana
  • zwolnienie reakcji receptorów oraz uszkodzenie struktur torebkowych

 

Leczenie zerwanego więzadła ACL

Do leczenia urazów więzadła krzyżowego podchodzi się dwutorowo, stosując zarówno techniki zachowawcze, jak i operacyjne. Te pierwsze uchodzą za szczególnie owocne w przypadku uszkodzenia, które nie spowodowało pełnego zerwania więzadła – mowa tu chociażby o naderwaniu lub rozciągnięciu więzadła. Należy także pamiętać o tym, że u części chorych leczenie operacyjne nie będzie konieczne – w określonych przypadkach możliwe jest osiągnięcie sprawności i stabilności stawu bez rekonstrukcji więzadła.

Konieczność leczenie operacyjnego potwierdza metoda diagnostyki, taka jak wspomniany wcześniej „Pivot Shift” czy test Lachmanna. Zasadniczo rekonstrukcja więzadła ACL to operacja mało inwazyjna, którą wykonuje się w sposób artroskopowy. W ten sposób odtwarza się uszkodzone więzadło przy pomocy dostosowanego do tego celu przeszczepu. Wyróżnia się typy przeszczepów w oparciu o miejsce ich pobrania:

  • ST/GR – przeszczep ze ścięgien mięśni semitendinosus i gracilis
  • BPTB – przeszczep 1/3 więzadła rzepki. Stabilizuje się go śrubami oraz biowchłanialnymi pinami
  • autogenne przeszczepy pobrane z mięśnia czworogłowego uda
  • sztuczne więzadła

Udana operacja przywraca pełną stabilność stawu i możliwości ruchowe.

 

Rehabilitacja po zabiegu przeszczepu więzadła ACL

Proces rehabilitacyjny po operacji jest zróżnicowany i konieczny, by przywrócić nodze pełną sprawność. Zakłada on nie tylko edukację pacjenta w temacie urazu, terapii oraz dalszego postępowania, ale również ćwiczenia stabilizacyjne, koordynacyjne, wytrzymałościowe oraz fizykoterapię.

Za odpowiednie dobranie technik rehabilitacyjnych odpowiada fizjoterapeuta, który na podstawie techniki operacyjnej, wieku chorego, rodzaju wykonywanej przez niego aktywności fizycznej i kilku innych czynników – dobiera odpowiednie metody fizjoterapii.

W terapii bardzo często wykorzystuje się szynę CPM. Szyna CPM to narzędzie, które umożliwia poddawanie kończyny pasywnemu ruchowi, którego zakres zwiększa się codziennie o kilka stopnia, aż do osiągnięcia 90 stopni zgięcia.

Trening obejmować może także jazdę na rowerku stacjonarnym, ćwiczenia odpowiedniego chodu, ćwiczenia izometryczne mięśnia czworogłowego, trening proprioceptywny. Z czasem do ćwiczeń dołącza się także ćwiczenia pod obciążeniem, przysiady, a w końcu – jogging, wyskoki.

Odpowiednio dobrana i sumiennie wykonywana rehabilitacja, szczególnie przy wsparciu takich narzędzi jak szyna CPM, stanowi gwarancję powrotu do zdrowia.


KarolKuzielMedistuff

Karol Kuziel

Ukończył studia 2 stopnia kierunku Fizjoterapia na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w Toruniu, Collegium Medicum im. Ludwika Rydgiera w Bydgoszczy. Ukończone kursy: masażu 2 stopnia z […]

Czytaj więcej