RZS – czym jest reumatoidalne zapalenie stawów? 

Mówiąc o reumatyzmie – mamy najczęściej na myśli dość szeroki wachlarz różnorodnych chorób, które dotykają co roku ogromnej ilości osób na całym świecie. Jedna z chorób reumatoidalnych to właśnie reumatoidalne zapalenie stawów (w skrócie RZS)  – przypadłość, na której skupia się niniejszy tekst. Skąd bierze się reumatoidalne zapalenie stawów, jakie są jego objawy i jak leczyć chorobę? To pytania, na które odpowiedź znajdziecie poniżej! 

Choroby reumatyczne – co to takiego?

Reumatyzm to ogólne określenie na zbiór blisko dwustu chorób. Choroby te swoim działaniem wpływają na cały układ ruchu, w tym między innymi na stawy. Choroby reumatoidalne to poważny problem współczesnego świata. Ich przewlekły charakter, który trwale ogranicza z czasem sprawność chorego i zmniejsza jego funkcje ruchowe, przyczynia się do postępującego upośledzenia układu ruchowego pacjenta.

Uproszczony model pozwala podzielić choroby reumatyczne na niezapalne (choroba zwyrodnieniowa stawów) oraz na zespół przypadłości zapalnych (np. reumatoidalne zapalenie stawów).

Korzystając z poszerzonego modelu chorób reumatycznych, wyróżnić należy między innymi nowotwory, choroby zwyrodnieniowe stawów (na przykład osteoporoza), zaburzenia naczyniowo-nerwowe, choroby zapalne stawów, przypadłości związane ze schorzeniami kości i chrząstek, zmiany zapalne tkanek miękkich i układowe choroby tkanki łącznej (RZS).

Warto zaznaczyć, że choroby reumatyczne stanowią czynnik ryzyka powstania infekcyjnego (septycznego) zapalenia stawów.  Mogą być również przyczyną wielu innych chorób.

Reumatoidalne zapalenie stawów – co to takiego?

Reumatoidalne zapalenie stawów (RZS, potocznie znane także jako gościec stawowy czy gościec przewlekle postępujący) to postępująca i przewlekła układowa choroba tkanki łącznej. Podłożem RZS jest reakcja immunologiczna organizmu. Choroba cechuje się nie tylko stanem zapalnym stawów, ale również pozastawowymi powikłaniami (które są dość charakterystyczne dla chorób reumatoidalnych) mogącymi doprowadzić chorego do niepełnosprawności, a w skrajnych przypadkach – do szybszej śmierci.

Statystyki wskazują, że na RZS cierpi na całym świecie nawet 1% całej populacji. Czynnikiem ryzyka reumatoidalnego zapalenia stawów jest płeć i wiek. Zdecydowanie częściej na RZS chorują kobiety, zazwyczaj w wieku od 40 do 50 lat.

Nie są w pełni jasne przyczyny, które powodują powstawanie choroby. Zakłada się, że na powstawanie przypadłości wpływa wiele różnych czynników – w tym między innymi retrowirusy. Niemałe znaczenie mogą mieć także nabyte i wrodzone schorzenia układu immunologicznego chorego.

Symptomy reumatoidalnego zapalenia stawów

Reumatoidalne zapalenie stawów nie zawsze łatwo jest rozpoznać na podstawie symptomów. Uczucie osłabienia i zmęczenia, które mu towarzyszy, łatwo jest pomylić z innymi dolegliwościami zdrowotnymi. Natomiast do objawów stawowych RZS należą między innymi ból i sztywność (w największym stopniu dokuczają choremu po przebudzeniu lub po długim czasie, w którym staw pozostawał nieaktywny), ograniczenie ruchomości stawu, obrzęk i zniekształcenie stawów.

Guzki reumatoidalne, miażdżyca czy osteoporoza – to jedynie kilka z innych objawów pozastawowych, które w wielu przypadkach mogą stanowić powikłania chorobowe często wynikające właśnie z reumatoidalnego zapalenia stawów.

Każde podejrzane symptomy podobne do tych, które wymieniona powyżej, są doskonałym powodem, by udać się do lekarza pierwszego kontaktu w celu diagnostyki i leczenia choroby.

Rozpoznawanie reumatoidalnego zapalenia stawów

Wstępem do diagnostyki RZS jest wywiad lekarski. Następnie lekarz podejrzewający występowanie choroby u pacjenta kieruje go na specjalistyczne badania. Pomoże w tym między innymi badanie CRP, OB, badanie ultrasonograficznym, MRI lub scyntygrafii.

Większe stężenie białka c-reaktywnego lub niedokrwistość także może wskazywać na występowanie choroby u badanego. Badania radiologiczne rąk i nóg pozwalają natomiast na ocenę stanów zapalnych stawów, które wskazują na występowanie chorób reumatoidalnych.

Jak leczyć reumatoidalne zapalenie stawów

Istnieje wiele metod leczenia RZS. W leczeniu reumatoidalnego zapalenia stawów wykorzystuje się powszechnie popularne glikokortykosteroidy (przyjmowane doustnie, dożylnie lub domięśniowo). Lekarz prowadzący chorego, oceniając  stopień zaawansowania stanu zapalnego, w sposób indywidualny dobiera dawkę leku odpowiednią dla pacjenta. Trzeba jednak pamiętać o tym, że w terapii glikokortykosteroidami dąży się do ich stopniowej redukcji, jeśli tylko istnieje taka możliwość. Stanowią one odpowiednią bazę w leczeniu RZS na każdym stadium zaawansowania choroby. Często lekarz może dobierać także inne leki, które wpływają na przebieg choroby. Podobne decyzje podejmuje się najczęściej na podstawie na przykład współistnienia innych chorób. Popularne farmaceutyki wykorzystywane do zwalczania reumatoidalnego zapalenia stawów to na przykład metotreksat lub leflunomid.

Czasem RZS charakteryzuje się agresywnym przebiegiem, wyróżniającym się szybkim postępowaniem choroby. W takim przypadku często stawia się na terapię innymi środkami, przy pomocy leczenia antycytokinowego. Umożliwiają to leki jak infliksymab, etanercept, adalimumab.

Badania kontrolne to podstawa w prowadzeniu pacjenta chorego na RZS. W ich ramach sprawdza się na przykład występowanie stanów zapalnych oraz zmienia dawkowanie leków, na przykład zmniejszając ich dawki.

W leczeniu objawowym i terapii bólu wykorzystuje się natomiast leki przeciwbólowe oraz niesteroidowe leki przeciwzapalne.

W szczególnie trudnych przypadkach jedynym rozwiązaniem dla chorych z RZS jest leczenie chirurgiczne. Leczenie inwazyjne to  wiele różnorodnych zabiegów, różniących się między sobą w niektórych względach. Przykładem zabiegów chirurgicznych stosowanych w leczeniu RZS może być na przykład punkcja (usunięcie zmienionego przez chorobę płynu zapalnego ze stawu), endoprotezoplastyka  (wymiana stawu) lub artrodeza (usztywnienie stawu).

Fizjoterapia to ważne narzędzie w walce z RZS. Usprawnianie dostosowane do indywidualnej sytuacji pacjenta często pozwala hamować rozwój choroby. Ogromne znaczenie fizjoterapii zauważa się w szczególności we wczesnym stadium choroby. Rehabilitacja skupia się również na terapii bólu, tj. na osłabieniu dolegliwości bólowych, ale także na wzmacnianiu mięśni, korekcji zniekształceń i wad postawy, poprawianiu zakresu ruchu stawu. Szczególnie ważna jest również rehabilitacja pooperacyjna, na przykład po zabiegu endoprotezoplastyki. W usprawnianiu pooperacyjnym pomaga nie tylko lekarz i fizjoterapeuta, ale również specjalistyczny sprzęt medyczny, który można wypożyczyć w MediStuff – mowa tu między innymi o rotorze rehabilitacyjnym czy nowoczesnej szynie CPM, służącej do rehabilitowania chorego ruchem biernym.

Aktualna wiedza medyczna nie przynosi odpowiedzi na pytanie o to, czy da się całkowicie wyleczyć reumatoidalne zapalenie stawów. Współcześnie zakłada się, że jest to choroba nieuleczalna, której rozwój można hamować, ułatwiając codzienne życie chorego. Trzeba jednak pamiętać o tym, że pełne przyczyny powstawania RZS nie są znane; być może wraz z upływem lat zostanie odkryty lek lub forma terapii, które pozwolą wyleczyć tę przykrą przypadłość.