Skolioza – charakterystyka problemu

Skolioza – co to takiego?

Nieprawidłowości i wady postawy to problem, który powoli można zacząć określać jako przypadłość cywilizacyjną. W dużej mierze wykształcają się one przez tryb życia, który prowadzimy, spędzając długie godziny, siedząc w jednakowej pozycji oraz nie zachowując przy tym odpowiedniej pozycji ciała. Jedną z częstych wad postawy jest właśnie skolioza, o której przeczytacie w naszym artykule.

Odpowiednia postawa to charakterystyczny i prawidłowy układ poszczególnych odcinków ciała wobec siebie, w odniesieniu do osi mechanicznej ciała, utrzymywanej w najmniejszym możliwym napięciu układu mięśniowego i nerwowego; ta definicja, będąca jedną z najczęściej stosowanych, pozwala nieco skuteczniej określić „normę” w zakresie postawy.

Skolioza to wada postawy, która stanowi dość częsty i poważny problem ortopedyczny. To trójpłaszczyznowa wada kręgosłupa, która charakteryzuje się zniekształceniami w trzech płaszczyznach: poprzecznej, strzałkowej, czołowej. W wyniku skoliozy zakłócone zostaje działanie wielu układów i narządów organizmów – choroba ma na przykład niebagatelny wpływ na układ krążeniowo-oddechowy.

Patogeneza – skąd bierze się skolioza?

Około 1/5 wszystkich przypadków skoliozy można zaliczyć do tych, które powodowane są przez jasne i wyraźne schorzenia; nerwowe, wrodzone, zespołowe. Jednak w zdecydowanej większości, skolioza powstaje w wyniku nie do końca jasnych przyczyn: dlatego współcześnie schorzenie określa się jako przypadłość wieloczynnikową, która wykształca się jako efekt różnorodnych problemów. Skoliozę i inne wady postawy mogą powodować na przykład: przebyte choroby płucne, zmiany nowotworowe kości, różnice w długości kończyn, porażenie mózgowe i inne.

Na chorobę najczęściej zapadają dzieci – dlatego też wyróżnia się skoliozę wczesnodziecięcą, rozpoznawaną do 3 roku życia, dziecięcą, rozpoznawaną do 10 roku życia, oraz skoliozę młodzieńczą, diagnozowaną w okresie dorastania. Problem skoliozy najczęściej dotyka najmłodszych ze względu na szybki rozwój układu kostnego, za którym nie mogą nadążyć mięśnie, przez co nie zapewniają one kręgosłupowi odpowiedniej podpory.

Objawy i diagnostyka skoliozy

Diagnozowanie skoliozy nie należy do zadań szczególnie trudnych – do podstaw diagnostyki należy badanie ortopedyczne oraz wykonanie radiogramu kręgosłupa, który pozwoli ocenić ewentualne zmiany.

Istnieje także szereg symptomów, które można ocenić na podstawie obserwacji. Skoliozę można podejrzewać przy:

• ramionach i biodrach znajdujących się na asymetrycznej wysokości
• wystających łopatkach
• występowaniu garbu żebrowego
• wcięciu w talii mocniej zaznaczonym z lewej lub prawej strony

Do charakterystycznych objawów należą także dolegliwości bólowe, którym towarzyszy ograniczenie zakresu ruchów, zmęczenie (szczególnie w trakcie wysiłku fizycznego), symptomy oddechowe.

Leczenie skoliozy

Leczenie skoliozy to bez wątpienia złożony problem, z którym zmaga się współczesna ortopedia. Problemem w wielu przypadkach jest niejasna geneza choroby – etiologia skoliozy bardzo często bywa ukryta. Zasadniczo jednak leczenie skoliozy ma na celu albo zapobieganie rozwojowi zmian zachodzących w organizmie, albo ich cofnięcie, co nie zawsze bywa osiągalne.

Jedną z niezwykle popularnych metod leczenia skoliozy są gorsety ortopedyczne. Ich dużą zaletą jest to, że można stosować je w przypadku pacjentów w młodym wieku, których układ kostny cały czas się rozwija. Gorsety zakłada się po to, by ustabilizować tułów i zapobiegać deformacjom kręgosłupa; dopasowane do indywidualnych potrzeb chorego, pozwalają skutecznie korygować wady postawy. W przypadku skoliozy dziecięcej i młodzieńczej gorsety to dobre rozwiązanie, z którego najczęściej można zrezygnować już po zakończeniu okresu wzrostu chorego.

W zakres działań, które warto podjąć, walcząc ze skoliozą, wchodzą również i ćwiczenia. Fizjoterapeuta pomaga w tym zakresie dobrać odpowiednie ćwiczenia do wieku oraz sytuacji chorego, gwarantując optymalną korekcję wad oraz zapobieganie ich rozwojowi. Ćwiczenia skupiają się dookoła wzmacniania mięśni pleców, usunięcia przykurczów wiązadeł, zrównoważenia układu sił i napięcia układu mięśniowego – stosuje się w tym przypadku masaże, ćwiczenia rozciągające mięśnie (po stronie wklęsłej), ćwiczenia rozluźniające. Oprócz tego ważną rolę może odgrywać pływanie, które świetnie wpływa na rehabilitację wielu wad postawy – w tym skoliozy. Zaletą ćwiczeń jest, oprócz korekty wady, podniesienie ogólnej wydolności fizycznej, a także wyrobienie w chorym nawyku utrzymywania scharakteryzowanej wcześniej prawidłowej postawy ciała.

Oprócz tego na skoliozę stosuje się także ćwiczenia oddechowe, mięśni grzbietu, ogólnorozwojowe, a w przypadku najmłodszych – odpowiednie gry ruchowe, wspomagające budowanie nawyku ćwiczeń poprzez zabawę.