Udar mózgu – rola opiekuna oraz fizjoterapeuty

Udar mózgu to niezwykle groźna przypadłość, będąca jedną z głównych przyczyn śmierci wśród osób dorosłych w Polsce. Wraz z wiekiem ryzyko udaru wzrasta, co stanowi dodatkowy czynnik świadczący o powadze tego zespołu objawów. Warto nadmienić, że nie zawsze okazuje się on śmiertelny, jednak zawsze jego przebycie wymaga otoczenia chorego opieką oraz rehabilitacją.

Udar mózgu – czym jest i jakie ma objawy?

Udar mózgu, znany także jako wylew, jest nagłym zaburzeniem krążenia krwi w mózgu, prowadzącym do uszkodzenia tkanki mózgowej. Może być spowodowany niedokrwieniem (udar niedokrwienny), gdy niedostateczne krążenie krwi powoduje brak tlenu i substancji odżywczych dla mózgu, lub krwotokiem (udar krwotoczny), gdy naczynie krwionośne w mózgu pęka i powoduje wyciek krwi do tkanki mózgowej.

Objawy udaru mózgu mogą być różnorodne i zależą od obszaru mózgu dotkniętego zaburzeniem oraz stopnia uszkodzenia. Wśród najczęstszych objawów udaru mózgu można wymienić: nagłą utratę równowagi, zaburzenia mowy (mowa może być niewyraźna, niezrozumiała lub trudna do zrozumienia), asymetrię twarzy (np. opadanie jednej strony ust), utratę czucia lub osłabienie w jednej połowie ciała (najczęściej na jednej stronie), nagłe zaburzenia widzenia (np. utrata wzroku w jednym oku lub obustronny spadek ostrości widzenia), silny ból głowy, nagłe zamroczenie umysłowe, dezorientację czy trudności w poruszaniu się. Ważne jest, aby niebagatelizować żadnych z tych objawów i jak najszybciej wezwać pomoc medyczną, ponieważ czas jest kluczowy w leczeniu udaru mózgu, a szybka interwencja może znacząco poprawić szanse na pełny powrót do zdrowia.

Czym grozi udar i jak się przed nim chronić

Udar to niewydolność krążenia mózgu, która pojawia się z wielu różnorodnych przyczyn, powodująca niedokrwienie lub krwotok. Objawia się ona niedowładem lub porażeniem połowicznym, zaburzeniami równowagi, mowy i czucia, problemami ze wzrokiem, nudnościami, wymiotami i zawrotami głowy.[1]

Podobnie jak w przypadku większości chorób, ryzyko udaru można zminimalizować w myśl zasady – „lepiej zapobiegać, niż leczyć”. O profilaktykę udaru mózgu najlepiej zadbać poprzez:

• dostosowanie trybu życia do potrzeb organizmu; regularne ćwiczenia, unikanie używek
• leczenie zaburzeń związanych z gospodarką węglowodanową organizmu (cukrzyca, nadwaga)
• profilaktyka przeciwzakrzepowa u chorych z wadami serca
• leczenie nadciśnienia tętniczego[2]

Jak zadbać o chorego po udarze

Jeśli chodzi o zajmowanie się chorym po przebytym udarze, należy pamiętać o szczególnej roli, którą w jego życiu pełnić będą dwie osoby: opiekun oraz fizjoterapeuta.

Ta pierwsza rola często spada na członka rodziny, który zajmując się pacjentem, zmuszony jest przyswoić nową wiedzę i umiejętności. Ponad połowa chorych, którzy przeżyli udar mózgu, znajduje się w stanie wymagającym częściowej lub pełnej opieki, przynajmniej przez kilka pierwszych miesięcy po udarze. Do zadań opiekuna należy między innymi karmienie chorego, jego pielęgnacja, dbanie o higienę. Nie jest niczym zaskakującym, że w takim przypadku najnowsze badania dowodzą, iż opiekun częstokroć narażony jest na ogromny stres, konsekwencje fizyczne i psychiczne.[3]

Z pomocą przychodzi tu między innymi fizjoterapeuta; dzięki jego wiedzy opiekun może bardzo łatwo przyswoić zasady podstawowych ćwiczeń, które wykonywać można z chorym. Rehabilitant będzie również przydatny jako źródło informacji, które z całą pewnością pomoże rozwiać wiele wątpliwości na temat stanu chorego. W MediStuff stawiamy nacisk na to, by wszyscy nasi terapeuci – pracujący między innymi z osobami po udarze mózgu – byli przygotowani nie tylko do samego usprawniania chorego, ale również wsparcia opiekuna.

Metody rehabilitacji po udarze

Jak wspomniane zostało wcześniej, rehabilitacja to podstawa, jeśli po udarze myśli się o dojściu do zdrowia. Ocenia się, że w ciągu kilku pierwszych miesięcy jest ona najbardziej skuteczna i konieczna, pozwalając osiągać doskonałe efekty. Odpowiednią metodę fizjoterapii dobierze specjalista. Poniżej prezentujemy kilka spośród tych najbardziej popularnych, przynoszących najbardziej pozytywne skutki[4]:

• Metoda prioprioceptywnego torowania – w ćwiczeniach stara się naśladować naturalne wzorce ruchowe organizmu. Wykorzystuje się w niej opór bezpośredni, stabilizację, odpowiednie zwroty oraz techniki rozluźniające
• Metoda wymuszenia ruchu – ciekawa i stosunkowo nowa technika wymuszająca posługiwanie się kończynami niedowładnymi, przy jednoczesnym unieruchomieniu kończyn zdrowych i sprawnych. Łączy w sobie fizjoterapię i psychologię.
• Metoda NDT-Bobath – więcej na jej temat, również w kontekście udaru mózgu, przeczytacie w naszym artykule: https://medistuff.pl/rehabilitacja-metoda-ndt-bobath-zalety-i-pozytywny-wplyw-na-zdrowie-dziecka-i-doroslego/

Dodatkowe sposoby odciążenia opiekuna i ulżenia choremu

Opiekun, który zajmuje się chorym po udarze mózgu, powinien zadbać o to, by zapewnić podopiecznemu maksymalny możliwy komfort w każdej dziedzinie życia.

Z pomocą mogą przyjść tutaj nie tylko materace przeciwodleżynowe (szczególnie pomocne przy przedłużającej się rekonwalescencji), ale również łóżka specjalistyczne. Decydując się na łóżko sterowane elektronicznie, można bez większego wysiłku nie tylko w łatwiejszy sposób przetransportować chorego np. na wózek, ale też z łatwością umożliwić mu przyjęcie pozycji siedzącej.

Codzienne życie chorego i opiekuna ułatwiają również mniej zaawansowane technologicznie przybory: takie jak chociażby stolik przyłóżkowy czy krzesło toaletowe, które gwarantuje możliwość higienicznego załatwienia potrzeb fizjologicznych dla chorych, których przetransportowanie do toalety może okazać się trudne.

Z kłopotami z przeniesieniem pacjenta – na co opiekunom często zwyczajnie brak jest sił – poradzi sobie zdalnie sterowany podnośnik.

Wymienione wyżej sprzęty to tylko kilka przykładów urządzeń, które z całą pewnością ułatwiają opiekę nad chorym. Ich zakup może nadwątlić domowy budżet, dlatego najczęściej zdecydowanie lepszą możliwość gwarantuje opcja wypożyczenia łóżka, materaca czy podnośnika za ułamek jego ceny. Właśnie taką alternatywę zapewnimy naszym Klientom w MediStuff – Wypożyczalni sprzętu medycznego, gdzie odnaleźć można sprawdzone, wysokiej jakości urządzenia medyczne w niskich cenach.

[1] R. Mazur, M. Świerkocka-Miastkowska, Udar mózgu – pierwsze objawy [w:] Choroby Serca i Naczyń, r. 2005, tom 2, nr. 2, s. 84.

[2] B. Błaszczyk, R. Czernecki, H. Prędota-Panecka, Profilaktyka pierwotna i wtórna udarów mózgu [w:] Studia Medyczne, r. 2008, nr. 9, s. 72.

[3] B. Grabowska-Fudala, K. Jaracz, Obciążenie osób sprawujących opiekę nad chorymi po przebytym udarze mózgu [w:] Udar Mózgu, r. 2006, tom 8, nr. 1, s. 42.

[4] J. Opara, Aktualne metody usprawniania ruchowego chorych po udarze mózgu [w:] Udar Mózgu, r. 2002, tom 4, nr. 1, s. 33-34.