Zdrowa dieta dla osób starszych

Odpowiednio zbilansowana dieta to podstawa zdrowego życia niezależnie od naszego wieku. Stanowi ona jeden z najważniejszych czynników profilaktycznych, pozwalających uchronić się przed setkami różnorodnych chorób i schorzeń. Szczególnie ważna staje się ona jednak w trakcie jesieni naszego życia.

Podeszły wiek, a zmiana diety

Zmiany, które zachodzą w organizmie człowieka wraz z upływem lat, odciskają swoje piętno. Widać je na przykładzie wielu czynników, które wpływają na konieczność dostosowywania diety do wieku osób starszych. Dzieje się tak z kilku względów.

Jednym z nich jest obniżona przyswajalność witamin i minerałów, na którą dodatkowo wpływają powiązana z podeszłym wiekiem farmakoterapia.[1] Kolejnym, który warto wymienić, jest obniżenie aktywności fizycznej, co przekłada się na redukcję masy mięśniowej i spadek jej siły. Bezpośrednio ze starzeniem się powiązane jest również słabsze przewodzenie bodźców nerwowych, ograniczenie czynności nerek, wzrasta natomiast zawartość tłuszczu ustrojowego. Wszystko to utrudnia układowi pokarmowemu jego nadrzędną funkcję, a więc dbanie o zdrowy metabolizm.[2] Jak zatem odżywiać się tak, by najlepiej zaspokajać potrzeby organizmu, ciesząc się przy tym zdrowiem i sprawnością?

Jak jeść, starzejąc się

Społeczeństwo polskie to społeczeństwo starzejące się. Oznacza to, że z czasem problem dostosowania diety do wieku dotykać będzie coraz większej ilości osób. Dlatego skupiając się na temacie diety osób starszych warto podejść do tematu całościowo, co oznacza konieczność zwrócenia szczególnej uwagi na higienę żywienia. Należy bowiem pamiętać, że nie tylko to co jemy, ma znaczenie, ale również sposób przyrządzenia pokarmu i jego spożywania, ale także i warunki przyrządzania.

Ujmując rzecz najogólniej, przygotowując dietę dla osoby starszej, należy pamiętać o kilku najważniejszych elementach:

• nie powinno zabraknąć w niej możliwie najbardziej różnorodnych produktów
• ograniczony powinien zostać alkohol
• dieta powinna zwiększać spożycie błonnika, skrobi oraz nienasyconych kwasów tłuszczowych, a zmniejszać spożycie cukru, soli, cholesterolu oraz tłuszczu[3]

Równie ważne, co elementy diety, pozostają w tym przypadku aktywność fizyczna, dbanie o prawidłową masę ciała oraz konsultacje z lekarzem, które pozwolą dopasować dietę do leków oraz chorób.

Spoglądając na kwestię diety nieco bardziej szczegółowo, dostosowując dietę do potrzeb osoby po 60 roku życia, należy zwrócić uwagę na:

• dostarczanie składników odżywczych i kalorii dostosowanych do zapotrzebowania, w tym składników mineralnych, witamin czy białka (warto zauważyć, że mimo spadku masy mięśniowej zapotrzebowanie na białko u seniorów wzrasta)
• chociaż podstawę źródła energii w diecie osób w wieku podeszłym stanowią węglowodany, warto pamiętać, że z wiekiem wzrasta również wartość poziomu glukozy we krwi, a nadmiar cukrów prostych może doprowadzić do cukrzycy
• dobrze jest zrezygnować z pieczywa pszenicznego na rzecz pełnoziarnistego, smarowanego margaryną dostosowaną do potrzeb seniorów
• w związku z obniżeniem zawartości wody w organizmie, należy w diecie osoby starszej pamiętać o regularnym uzupełnianiu płynów
• ważne źródła witamin i minerałów to między innymi; produkty mleczne dla wapnia, ryby dla witaminy D, owoce dla witaminy C
• niedobory witamin i minerałów w diecie można suplementować[4]
• unikanie przekarmiania i niedokarmiania
• rezygnację z potraw ciężkostrawnych
• ogólne zasady odżywiania; przestrzegać  regularności posiłków, jeść częściej, ale mniej, spożywać dużo warzyw i owoców w różnorodnych formach[5]

Zasady przedstawione powyżej pozwolą na zrozumienie podstawowych założeń diety dla seniorów. Pamiętać trzeba jednak o jeszcze jednym czynniku, który wpływa na nawyki żywieniowe osób starszych – czynniku psychologicznym. Zachowania żywieniowe wynikają z nabywanych przez całe życie przekonań, dlatego niełatwo jest zmienić je u schyłku życia[6]. Właśnie dlatego warto w wspierać osoby starsze w gruntowaniu zdrowych nawyków żywieniowych, a przygotowywane posiłki nie tylko możliwie urozmaicać, ale i podawać w atrakcyjny i estetyczny sposób.

[1] J. Kałuża, A. Bagan, A. Brzozowska, Ocena udziału witamin i składników mineralnych z suplementów w diecie osób starszych [w:] Roczniki Państwowego Zakładu Higieny, r. 2004, s. 51.

[2] E. Gabrowska, M. Spodaryk, Zasady żywienia osób w starszym wieku [w:] Gerontologia Polska, tom 14, nr. 2, s. 58.

[3] Tamże, s. 59.

[4] I. Jurczak, M. Barylski, R. Irzmański, Znaczenie diety u osób w wieku podeszłym – ważny aspekt prewencji zdrowia czy nieistotna codzienność? [w:] Geriatria, r. 2011, nr. 5, s. 129.

[5] E. Gabrowska, M. Spodaryk, Zasady żywienia osób w starszym wieku [w:] Gerontologia Polska, tom 14, nr. 2, s. 59.

[6] M. Tańska, E. Babicz-Zielińska, J. Przysławski, Postawy osób starszych wobec zdrowia i żywności o działaniu prozdrowotnym [w:] Problemy Higieny i Epidemiologii, r. 2013, nr. 94 (4), s. 916.